Problemy z lokalizacją gier komputerowych
Po przeanalizowaniu procesu lokalizacji językowej, a także wymaganego do niego oprogramowania, nadszedł czas, aby przyjrzeć się trudnościom, jakie tłumacz może napotkać. Witam Was w kolejnej odsłonie bloga o tematyce lokalizacyjnej. Artykuł jest podzielony na dwie części, pierwsza dotyczy trudności, z którymi musi sobie radzić tłumacz, a druga zawiera przykłady pokazujące błędy w lokalizacji. Chciałbyś mieć tłumaczenie swojej gry? Interesuje cię lokalizacja gier wideo? Zastanawiasz się, o czym tłumacz musi pamiętać w procesie lokalizacji gier? Chcesz wiedzieć, na co trzeba zwrócić uwagę, żeby jakość lokalizacji gier była jak najwyższa? Koniecznie przeczytaj ten wpis. Dzięki niemu poznasz wiele wyzwań, które stoją nawet przed doświadczonym tłumaczem gier.
Płeć użytkownika
Zarówno płeć, jak i rodzaj gramatyczny to kwestie problematyczne, z którymi zetknie się każdy tłumacz, zwłaszcza w grach. Pozwólcie, że wyjaśnię o co chodzi. W języku angielsku, w czasie przeszłym w grze może się pojawić komunikat na przykład „You have won the match”, bez względu na to, czy jest on skierowany do mężczyzny czy kobiety. Natomiast po polsku można to przetłumaczyć jako „Wygrałeś mecz”, albo „Wygrałaś mecz”, przy czym każda z tych opcji spowoduje, że jedna grupa może poczuć się wykluczona. Czas present perfect simple jest niezwykle powszechny i może przyprawić osobę lokalizującą grę o ból głowy. Jakie jest więc możliwe rozwiązanie tego problemu? Cóż, najprostszą i najskuteczniejszą opcją jest przetłumaczenie „You have won the match” jako „Udało ci się wygrać mecz”, które jest bezosobowe i daje ten sam rezultat. Innym rozwiązaniem jest użycie czasu teraźniejszego w polskiej wersji, na przykład „Wygrywasz mecz”. Z tym drugim trzeba jednak uważać, gdyż w niektórych sytuacjach może to zmienić znaczenie, a tego chcemy unikać.
Rodzaj gramatyczny
Do tego, język polski ma rodzaj gramatyczny, podczas gdy angielski nie. Tak więc, jeśli nagrody są wygenerowane z losowej listy, pojawią się problemy. Przykładowo, nagrodami mogą być piłka i buty, a możliwe kolory to żółty i zielony. Więc może być „żółta piłka” lub „zielone buty”, ale jeżeli tłumacz ma możliwość tylko jednej opcji, „yellow” będzie „żółty” a „green” to „zielony”. Nagrodami będą więc „żółty piłka” i „zielony buty”. A więc jakie jest rozwiązanie? Jednym ze sposobów jest przetłumaczenie „yellow” i „green” odpowiednio jako „koloru żółtego” i „koloru zielonego”. Przy zmianie kolejności szyku słów, nagrodami będą „piłka koloru żółtego” i „buty koloru zielonego”.
Brak kontekstu i znajomości tematów
Brak kontekstu jest jedną z najczęstszych przyczyn błędów w lokalizacji. Niektóre słowa mogą zmienić znaczenie w zależności od ich roli. Angielskie słowo „box” może oznaczać „pudełko”, „loża” lub „skrzynka” i, jeśli tłumacz nie trafi, gracz może być zdezorientowany, gdyż nie będzie wiedział, co ma dokładnie znaleźć. Co więcej, obrazek i nazwa przedmiotu mogą nie pasować do siebie i taka sytuacja może wyglądać dziwnie. Jednak za takie błędy trudno obwiniać osobę tłumaczącą, ponieważ często musi ona domyślać się z kontekstu ze względu na brak możliwości sprawdzenia tłumaczenia w grze, co zwiększa szansę, że pomyłka wystąpi. Innym obszarem problemów jest brak wiedzy na określony temat. Aby przetłumaczyć grę o tematyce wojennej, tłumacz powinien posiadać wiedzę oraz słownictwo na ten temat lub przynajmniej dokładnie szukać tych informacji w Internecie. W przeciwnym razie błędy i pomyłki mogą wywołać oburzenie wśród fanów gatunku.
Idiomy
Idiomy to obszar, który może spowodować duże problemy dla tłumacza. Po pierwsze, idiomy są powszechne i nie powinny być tłumaczone dosłownie, ponieważ wiele z nich nie będzie miało sensu w innych językach. Nie można zapominać o dostosowaniu gry do realiów nowej grupy odbiorców żyjących w innej kulturze. Wszystkie elementy gry muszą pasować do nowej grupy docelowej odbiorców. Niektóre z idiomów są identyczne w języku angielskim i polskim, na przykład „have an ace up your sleeve”, czyli „mieć asa w rękawie” lub „rest on one’s laurels” to po polsku „spocząć na laurach”. Ale niektóre mają własne odpowiedniki w języku polskim, które są inne od angielskich wersji. Kiedy mocno pada, angielski idiom to „it is raining cats and dogs”, podczas gdy w języku polskim to „leje jak z cebra”, a nie „pada kotami i psami”. Innym popularnym idiomem w angielskim jest „to kill two birds with one stone”, co na polski tłumaczy się jako „upiec dwie pieczenie na jednym ogniu”, a nie „zabić dwa ptaki jednym kamieniem”. Jeśli coś jest łatwe do zrobienia lub wykonania, to po angielsku mówi się „piece of cake”, a po polsku „bułka z masłem”, a nie „kawałek ciasta”. Jak widać, dosłowne tłumaczenie idiomów może być komiczne i sprawić, że produkt będzie wydawał się tani i śmieszny, nawet jeśli to nie jest jego celem.
Wnioski
Teraz znacie już podstawy lokalizacji gier i związanych z nią wyzwań. Jak można zauważyć, lokalizacja to nie bułka z masłem. Tłumacz powinien uważać na różne słowa i wyrażenia, nawet jeśli z pozoru wyglądają one na proste i łatwe do przetłumaczenia. Dlatego ważne jest, żeby wybierać profesjonalne tłumaczenia gier. Jest wiele elementów procesu tłumaczenia i lokalizacji gry, a tłumacz musi mieć również podstawową wiedzę informatyczną – znacznie ułatwi mu to pracę. A jeśli chodzi o producentów gier, lokalizacja jest dla nich niezwykle ważna, ponieważ otwiera możliwości odniesienia sukcesu na międzynarodowym rynku gier. Teraz przejdźmy do kolejnej części bloga, czyli do przykładowych błędów, które miały miejsce na rynku gier wideo podczas lokalizacji gier, a także do przykładowych błędów w tłumaczeniach filmów i seriali.
Przykłady
Witam w drugiej części bloga poświęconego błędom w lokalizacji. Ostatnim razem przyjrzeliśmy się, jak i dlaczego powstają błędy. Dziś zajmiemy się przykładami takich sytuacji z filmów, gier i innych mediów. Ostrzegam, że mogą pojawić się spoilery.
Tytuły filmów
Tłumaczenie tytułów filmów nie jest łatwą rzeczą, ponieważ pojawia się wiele pytań i dylematów. Czy tytuł powinien być po angielsku czy zostać przetłumaczony? A może zachować angielski tytuł, lecz dodać polski podtytuł? Wszystkie te metody zostały wykorzystane z różnym powodzeniem. “Toy Story” po polsku to „Toy Story”, a nie „Historia zabawek”. Natomiast, “Cars” to „Auta”. Oba przypadki pokazują, że obie metody mogą być skuteczne, jeśli są wykonane w odpowiedni sposób. Niestety, nie zawsze tak jest. “Die Hard” jest tego najlepszym przykładem. Polskim tytułem tego filmu jest „Szklana pułapka”, co pasuje do pierwszego. Jednak w sequelach tytuł już nie jest adekwatny. Jednakże, nie można za bardzo winić osoby tłumaczącej, gdyż nie mogła przewidzieć, co wydarzy się w przyszłości.
Błędy w grach
Gry wideo również zawierają wiele błędów tłumaczeniowych. Wiele z nich pojawia się, gdy firma chce zaoszczędzić na kosztach i korzysta z tłumaczenia maszynowego, które nie rozpoznaje dobrze kontekstu. Lokalizacja gier komputerowych nie jest łatwa i potrzebny jest do tego zadania tłumacz, a nie korzystanie z tłumaczenia maszynowego. Błędy w grach występują w wersjach przedpremierowych i sporo z nich jest poprawionych przed premierą. Jednakże, kilka z nich przedostaje się do pełnej wersji. Oto kilka przykładów z forum gry „Tanki Online”:
W powyższym przykładzie można zauważyć błąd gramatyczny. Zamiast „Niemcy wygrają”, jest „Niemcy wygra”.
Tymczasem tutaj mamy literówkę słowa „darmowa”. Podczas procesu tłumaczenia gier komputerowych muszą zostać wzięte pod uwagę też najdrobniejsze szczegóły, takie jak to, żeby nie zostawiać literówek.
Poniższe przykłady pochodzą z innego forum, tym razem dla gry „Euro Truck Simulator 2”.
Problemem w powyższym przykładzie nie jest jego treść, ale aspekt praktyczny. Podkreślony tekst „Wydarzenie ukończone!” wygląda dość niezgrabnie i dlatego został on zmieniony na „Ukończono!”, zgodnie z sugestią użytkownika. Jak widać, przekład gier komputerowych zawiera także takie elementy jak aspekt praktyczny, tak jak w przykładzie powyżej.
W angielskiej wersji powyższy ładunek nazywa się „aircraft engine”, a polski odpowiednik to „silnik lotniczy”, a nie „Gondola turbiny wiatrowej”, jak zostało przetłumaczone w grze. Ten błąd również został naprawiony.
Tutaj apostrof jest zbędny, iż jest on używany tylko wtedy, gdy ostatnia część słowa nie jest wymawiana a dodajemy do niej końcówkę gramatyczną, na przykład imię Dave, Dave’a, Dave’owi itd. Jest to dowód na to, że w przypadku gier, tak jak w tłumaczeniu innych tekstów pisemnych, nie można zapominać o zasach interpunkcyjnych i ortograficznych.
Jak widać, lokalizacja gier również zawiera błędy, niektóre małe, niektóre duże. Fora są przydatne, gdyż gracze mogą zauważyć pewne błędy, których translatorzy nie zauważyli bądź nie przewidzieli.
Błędy w serialach/filmach
Jak już odkryliśmy, gry wideo zawierają błędy lokalizacyjne, lecz filmy i seriale również nie są od nich wolne. Spór między tymi, który wolą dubbing, a tymi, którzy wolą napisy jest wszechobecny. Obie metody mają swoje plus i minusy, ale to nie temat na ten blog. Każda z tych metod wymaga dostosowania długości, tak aby zachować to samo znaczenie i ton oryginału, a jednocześnie nie utrudniać odbiorcy śledzenia bądź słuchania. Wszystkie przykłady zostały znalezione przez stronę rozrwyka.spidersweb.pl.
Tweet konta Netflix z fragmentem filmu „Conor McGregor: Zły Chłopiec” ukazujący jasny i oczywisty błąd. „Earlier” to „wcześniej”, a nie później. Ten błąd kompletnie zmienia znaczenie zdania. W trakcie procesu tłumaczenia i po zakończeniu procesu lokalizacji trzeba jeszcze raz dokładnie wszystko sprawdzić. Jednak wydaje się, że błędy są w pewnym stopniu (oby jak najmniejszym!) nieuniknione, ponieważ proces tworzenia gier i ich lokalizacja są skomplikowane.
Serial „Dark” w serwisie Netflix również zawiera błąd, który jest trochę zabawny. Oryginalnie po angielsku chodzi o „Matrix”, czyli znany wszystkim film, a nie o matrycę.
Poniższe przykłady pochodzą z serialu „1983” w serwisie Netflix.
Polska wersja tego zdania to „Nie w twoim to stylu”, co nie brzmi naturalnie i dość dziwnie. Lepszym tłumaczeniem byłoby „To nie w twoim stylu”.
Polskie tłumaczenie tego fragmentu to: „Nie wie, że już dawno ją wyłączyli”. W sformułowaniu „to cut someone off” nie chodzi o to, aby kogoś wyłączyć, lecz odciąć się. Więc bardziej pasowałoby „Nie wie, że już dawno się od niej odcięli”.
Jak można zauważyć, błędy popełniają nie tylko małe, mniej doświadczone firmy, ale także wielkie, znane i lubiane przedsiębiorstwa. Trzeba jednak podkreślić, że dzięki lokalizacji gier więcej osób może mieć dostęp do rozrywki w postaci konkretnej gry komputerowej. Często tłumaczy się grę na najpopularniejsze języki. Dla twórców gry również jest to opłacalne rozwiązanie, ponieważ otwiera im nowe możliwości. Dziękuję za uwagę, mam nadzieję, że podobała się Wam ta seria blogów.
Tekst: Sebastian Ludyga
Redakcja: Emilia Niedźwiecka
